Gentiaan (gele)

Deze wintervaste, kruidachtige, grijsgroene bergplant treffen we alleen of in groep aan en kan tot twee meter hoog worden. De wortelstok is zeer lang en vlezig verdikt. De gele gentiaan heeft een rechtopstaande, niet-vertakte stengel. De bladeren zijn tegenoverstaand, enkelvoudig, lancetvormig. Ze zijn gesteeld (onderste bladeren) of omgorden ongesteeld de stengel (bovenste bladeren) en hebben overlangse, geprononceerde nerven die samenkomen aan de top van de bladschijf. De bloemen zijn goudgeel en de eivormige zaaddozen herbergen een enorme hoeveelheid zaadjes.

Latijnse naam

Gentiana lutea L.

Afkomst

Frankrijk (Vogezen, Alpen, Centraal Massief, Pyreneeën), Spanje, Balkanlanden (meestal op een hoogte van 1000 tot 2500 m).

Gebruikte delen

De wortel.

Actieve bestanddelen

Secoiridoïden (amarogentine, sweroside): deze stoffen zijn verantwoordelijk voor de bitterheid. Ze stimuleren de productie van maagsappen via de nervus vagus en hebben daardoor een stimulerende invloed op de spijsvertering. Ze beschermen de lever tegen agressie door gifstoffen.
Alkaloïden (gentianine, gentianidine): bittere smaak, ontstekingsremmende en kalmerende werking.
Flavonoïden (isovitexine): antioxiderende en kalmerende werking.

Gebruik

Vooraleer het gebruik van hop algemeen ingang vond, werd de gentiaanwortel gebruikt als aroma bij de productie van bier.
Gentiaan werd in de middeleeuwen ook gebruikt als tegengif voor bepaalde gifstoffen.

Gentiaanwortel wordt al zeer lang gebruikt als bitter tonicum bij de behandeling van onder meer spijsverteringsproblemen. Andere voorbeelden zijn leverproblemen, indigestie, maagontstekingen en een gebrek aan eetlust.
Vandaag is gentiaan een belangrijk ingrediënt in tal van bittere aperitieven, in likeuren en in frisdranken.

Extracten van gentiaanwortel bevorderen een comfortabele spijsvertering na een copieuze maaltijd. Daarnaast zijn ze ook doeltreffend bij diverse problemen van het spijsverteringsstelsel, zoals een gebrek aan eetlust, overlading en flatulentie. Ze hebben stimulerende en tonische eigenschappen die bijdragen tot een betere weerstand tegen mentale en fysieke vermoeidheid._1-11

Bibliografie

Community herbal monograph on Gentiana lutea l., Radix
Committee On Herbal Medicinal Products (Hmpc)
Doc. Ref.: EMA/HMPC/578324/2008
EMEA: http://www.emea.europa.eu/docs/en_GB/document_library/Herbal_-_Community_herbal_monograph/2010/03/WC500075295.pdf
Smooth muscle relaxing activity of gentiopicroside isolated from Gentiana spathacea.
Rojas A, Bah M, Rojas JI, Gutiérrez DM.
Planta Med. 2000 Dec;66(8):765-7.
Pubmed: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11199140
Phytochemicals of Gentianaceae: A Review of Pharmacological Properties
Amritpal Singh
Herbal division, Ind-Swift Ltd, Chandigar, India.
Pharma Book Syndicate: http://www.pharmabooksyndicate.com/issues/33.pdf
Bitterness values for traditional tonic plants of southern Africa.
Olivier DK, van Wyk BE.
J Ethnopharmacol. 2013 Jun 3;147(3):676-9.
Pubmed: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23545459
Antimicrobial activity of Gentiana lutea L. extracts.
Savikin K, Menković N, Zdunić G, Stević T, Radanović D, Janković T.
Z Naturforsch C. 2009 May-Jun;64(5-6):339-42.
Pubmed: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19678535
Quantitative analysis of iridoids, secoiridoids, xanthones and xanthone glycosides in Gentiana lutea L. roots by RP-HPLC and LC-MS.
Aberham A, Schwaiger S, Stuppner H, Ganzera M.
J Pharm Biomed Anal. 2007 Nov 5;45(3):437-42.
Pubmed: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17697760
Free radical scavenging activities of yellow gentian (Gentiana lutea L.) measured by electron spin resonance.
Kusar A, Zupancic A, Sentjurc M, Baricevic D.
Hum Exp Toxicol. 2006 Oct;25(10):599-604.
Pubmed: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17165626
In vitro susceptibility of Helicobacter pylori to botanical extracts used traditionally for the treatment of gastrointestinal disorders.
Mahady GB, Pendland SL, Stoia A, Hamill FA, Fabricant D, Dietz BM, Chadwick LR.
Phytother Res. 2005 Nov;19(11):988-91.
Pubmed: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16317658
Choleretic activity of Gentiana lutea ssp. symphyandra in rats.
Oztürk N, Herekman-Demir T, Oztürk Y, Bozan B, Başer KH.
Phytomedicine. 1998 Aug;5(4):283-8.
Pubmed: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23195900
Chemical profile, radical scavenging and cytotoxic activity of yellow gentian leaves (Genitaneae luteaefolium) grown in northern regions of Montenegro.
Balijagić J, Janković T, Zdunić G, Bosković J, Savikin K, Godevac D, Stanojković T, Jovancević M, Menković N.
Nat Prod Commun. 2012 Nov;7(11):1487-90.
Pubmed: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23285813
Effects of Gentiana lutea ssp. symphyandra on the central nervous system in mice.
Oztürk N, Başer KH, Aydin S, Oztürk Y, Caliş I.
Phytother Res. 2002 Nov;16(7):627-31.
Pubmed: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12410542

De gezondheidsclaims voor planten die in onze producten voorkomen, staan op een lijst van gezondheidsclaims in afwachting van een definitief standpunt van Brussel (cf. website van de Europese Commissie: http://ec.europa.eu/nuhclaims/). Ten gevolge van hun behandeling door de nationale overheden, kunnen hierin wijzigingen optreden.

De gezondheidsclaims van andere voedingsmiddelen of bestanddelen in onze producten zijn conform aan het Reglement N° 432/2012 van de Commissie van 16 mei 2012, die een lijst opmaakt van de toegelaten gezondheidsclaims ivm voedingsmiddelen, die niet verwijzen naar de vermindering van ziekterisico’s, de ontwikkeling van ziektes en de gezondheid van kinderen (cf. website van de Europese Commissie: http://ec.europa.eu/nuhclaims/).